جذب دانشجویان خارجی، یکی از مهم‌ترین سیاست‌های پیشرفت و توسعه در کشورهای علمی دنیا به حساب می‌آید، این موضوع جدای از نوع جذب این دانشجویان که یا مهاجر هستند یا به صورت بورسیه جذب دانشگاه‌ها شده‌اند می‌تواند مزایای فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی برای کشورهای مقصد داشته باشد.
 مساله‌ای که کشورهای جهان حساب ویژه‌ای را روی گردش دانشجویان بین‌المللی باز کرده‌اند. در شماره ۲۷۷۴، تاثیر بهبود جذب دانشجویان خارجی در رونق بخش اقتصادی کشورها با عنوان «درآمد ۵ کشور دنیا از دانشجویان بین‌المللی ۲۵ درصد GDP ایران» مورد بررسی قرار گرفت و حال اگر بخواهیم نگاهی آینده‌نگر به وضعیت آموزش عالی کشور در جذب دانشجوی خارجی و تاثیر آن بر فرهنگ و اقتصاد داشته باشیم، می‌توان ارزیابی بهتری از سهم کشورهای همسایه و اسلامی در جذب دانشجوی خارجی داشت.  این موضوع آنجایی قابل‌توجه است که بر اساس آخرین گزارش رقابت‌پذیری صنعت گردشگری و سفر که از سوی مجمع جهانی اقتصاد (WEF) منتشر شده، ایران  بین ۱۳۶ کشور جهان، ارزان‌ترین مقصد گردشگری جهان است و با یک حساب آماری می‌توان همین مساله را درمورد هزینه‌های تحصیلی و درآمد کشورهای همسایه و اسلامی نیز دانست. ایران از لحاظ علمی طی سال‌های گذشته فاصله زیادی با کشورهای همتراز خود ازجمله مالزی، ترکیه و… داشته است و قطعا برنامه‌ریزی درست برای جذب دانشجوی خارجی تنها از کشورهای اسلامی می‌تواند تاثیرات متفاوتی چه از لحاظ علمی و فرهنگی و چه اقتصادی برای کشور و مجموعه آموزش عالی داشته باشد. البته براساس برنامه ششم توسعه در بین‌المللی‌سازی دانشگاه‌ها رسیدن به عدد ۷۵هزار دانشجوی بین‌المللی در دستور کار قرار دارد و با توجه به جمعیت ۴۰هزار دانشجویی فعلی بین‌المللی در ایران راه پرپیچ و خمی برای رسیدن به عدد ۷۵هزار در پیش خواهد بود.   در این گزارش سعی شده است وضعیت درآمدزایی چهار کشور اسلامی از دانشجویان بین‌المللی و مقایسه آن با ایران مورد توجه قرار گیرد، آمارهای ما نشان می‌دهد اگر ظرفیت تحصیل نیمی از دانشجویان مهاجر در کشورهای اسلامی مثل ایران فراهم شود، به درآمدی قابل‌توجه خواهیم رسید.

درآمد ۸۰ میلیون دلاری در ایران

 آمارهای متفاوتی از تعداد دانشجویان خارجی در ایران در رسانه‌ها منتشر شده است، اما براساس آخرین آمارهای مدیرکل امور دانشجویان غیرایرانی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در اردیبهشت سال جاری نزدیک به ۴۰ هزار دانشجوی خارجی در کشور حضور دارند. براساس آمار و اطلاعات موجود از این تعداد، ۲۸هزار دانشجوی خارجی در دانشگاه‌های تحت‌پوشش وزارت علوم تحصیل می‌کنند، هشت‌هزار دانشجوی خارجی در دانشگاه‌های تحت‌پوشش دانشگاه آزاد و سه‌هزار دانشجوی خارجی تحت‌پوشش وزارت بهداشت هستند که در مجموع  35 دانشگاه در بحث جذب دانشجویان خارجی فعال هستند. اما این دانشجویان جدا از آورده‌های علمی و فنی برای کشور چه مقدار درآمدزایی برای آموزش عالی کشور داشته‌اند؟ براساس داده‌های موجود شهریه‌های پرداختی توسط دانشجویان خارجی به دو دسته تقسیم می‌شوند  که با توجه به نحوه جذب آنهاست، گروه اول، گروهی هستند که جزء اتباع خارجی در داخل کشور محسوب می‌شوند و  از طریق کنکور در مراکز آموزش عالی ایران پذیرفته می‌شوند و گروه دوم، گروهی هستند که از طریق مجوزهایی که وزارت علوم به دانشگاه‌ها می‌دهد توسط خود دانشگاه‌ها پذیرش می‌شوند.

برهمین اساس به طور مثال در دانشگاه اصفهان میزان شهریه تحصیلی دانشجویان خارجی غیربورسیه  برای هر نیمسال تحصیلی از بهمن ۹۵، الف- مقطع کارشناسی: رشته‌های علوم انسانی؛ ۱۱۰۰ دلار آمریکا و رشته‌های علوم پایه و فنی مهندسی؛ ۱۵۰۰ دلار آمریکا، ب- مقطع کارشناسی‌ارشد: رشته‌های علوم انسانی؛ ۱۶۰۰ دلار آمریکا و رشته‌های علوم پایه و فنی مهندسی؛ ۱۹۰۰ دلار آمریکا، ج- مقطع دکتری: رشته‌های علوم انسانی؛ ۲۲۰۰ دلار آمریکا و رشته‌های علوم پایه و فنی مهندسی ۲۷۰۰ دلار آمریکا خواهد بود که البته بخشی از این دانشجویان این شهریه را به صورت ریالی پرداخت می‌کنند. حال با یک حساب سرانگشتی و به طور میانگین اگر شهریه پرداختی این تعداد دانشجوی خارجی را برای هر ترم ۲۰۰۰ دلار فرض کنیم به عددی حدود ۸۰ میلیون دلار خواهیم رسید، عددی که در مقایسه با دیگر کشورهای منطقه و مسلمان قابل‌تامل است.

ترکیه

ترکیه در سال‌های اخیر به یکی از برترین مقاصد برای دانشجویان بین‌المللی در دنیا تبدیل شده و این کشور فرصت‌های خوبی را پیش‌روی فراگیران علم و دانش قرار می‌دهد.  به گزارش شورای آموزش عالی ترکیه در اوایل سال ۲۰۱۹، حدود ۱۱۷ هزار  دانشجوی خارجی در دانشگاه‌های ترکیه مشغول تحصیل هستند و دولت این کشور اعلام کرده با ارائه بورسیه‌های جذاب برای دانشجویان بین‌المللی، در نظر دارد شمار دانشجویان خارجی را تا ۵۰۰‌هزار نفر هم افزایش دهد. سالانه پنج‌هزار دانشجو از اقصی‌نقاط دنیا پذیرفته می‌شوند تا بتوانند مقاطع دانشگاهی و دکتری را در دانشگاه‌های ترکیه با بهره‌مندی از بورسیه کامل سپری کنند. دانشجویانی از پاکستان، ایران، آذربایجان، مصر، مراکش، آمریکا، عربستان سعودی، انگلیس، سوریه، روآندا، عراق، آلمان و لهستان، بیشترین سهم دانشجویان بین‌المللی را در این کشور دارند. علاوه بر بحث دانشجویان بین‌المللی، ترکیه یکی از مقاصد اصلی و پرطرفدار گردشگری در دنیا به شمار می‌رود؛ طبق آمارهای به ‌دست آمده، حدود ۴۰میلیون نفر در سال ۲۰۱۷ به این کشور مسافرت کرده‌اند و همین مساله، این کشور را جزء ۱۰ کشور برتر گردشگرپذیر دنیا قرار داده است.

شهریه دانشگاه‌های دولتی ترکیه برای تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد به زبان انگلیسی سالانه مبلغی بین ۶۰۰ تا ۱۵۰۰ را دربرمی‌گیرد که به ازای ۱۱۷ هزار دانشجوی خارجی مبلغی بین ۷۰ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار تا ۱۷۵ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار می‌شود. در حالی که همین مقطع به زبان ترکی حدود ۲۴۰ تا ۷۵۰ دلار یعنی به ازای ۱۱۷ هزار دانشجوی خارجی بین ۲۸ میلیون و ۸۰ هزار دلار تا ۸۷ میلیون و ۷۵۰ هزار دلار می‌شود.   به گزارش studyinturkey، به طور متوسط یک دانشجوی بین‌المللی در ترکیه چیزی حدود ۵۵۰ دلار در ماه و سالانه ۶۶۰۰ دلار برای محل اقامت، غذا، پوشاک، سرگرمی، حمل و نقل و تلفن هزینه می‌کنند که در مجموع، ۱۱۷ هزار دانشجوی خارجی سالیانه ۷۷۲ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار می‌شود. طبق همین برآورد، حداکثر درآمد سالانه ترکیه از دانشجویان بین‌المللی بین ۹۲۲ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار تا ۸۳۲ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار به اقتصاد ترکیه اضافه می‌کند. این در حالی است که تولید ناخالص داخلی ترکیه در سال ۲۰۱۸ به حدود ۷۷۰ میلیارد دلار رسید.

اندونزی

به گزارش gbgindonesia، همزمان با اینکه اندونزی به یکی از ستون‌های قدرتمند و مهم در اقتصاد جهانی تبدیل می‌شود، چشم‌اندازی امیدبخش از نظر اقتصادی پیش‌روی آن قرار دارد و پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارد که با ادامه این روند روبه رشد، اندونزی تا سال ۲۰۳۰، هفتمین اقتصاد بزرگ دنیا و بزرگ‌ترین اقتصاد آسیا خواهد شد. رونق بخش اقتصادی، گرایش این کشور را به جذب بیشتر دانشجویان بین‌المللی بیشتر می‌کند. براساس آخرین آمارها در این کشور نزدیک به ۱۱۵ هزار دانشجوی خارجی مشغول به تحصیل هستند. البته در این میان برخی از کارشناسان تعداد دانشجویان خارجی این کشور را کم می دانند که عمده‌ترین دلایل پایین بودن تعداد دانشجویان بین‌المللی اندونزی می‌توان به عللی چون پایین بودن کیفیت موسسات آموزشی این کشور، فقدان برنامه‌های لازم برای تبادل دانشجو، موضوع ویزای دانشجویی و نیز پایین بودن قدرت جذب دانشجویان خارجی اشاره کرد.

 بی‌کیفیت بودن سیستم آموزشی و موسسات آموزشی اندونزی باعث شده بسیاری از دانشجویان این کشور برای ادامه تحصیل و طی مدارج علمی بالاتر به کشورهایی چون آمریکا، استرالیا و ژاپن مهاجرت ‌کنند. دولت اندونزی در نظر دارد با تقویت و بهبود وضعیت آموزشی و بخش آکادمیک دانشگاهی، جایگاه دانشگاه‌های این کشور را در رتبه‌بندی‌های جهانی بالا برده و دست‌کم جزء ۵۰۰ دانشگاه برتر دنیا قرار گیرد.  مقدار شهریه‌ای که هر دانشجوی بین‌المللی برای تحصیل در اندونزی باید بپردازد سالانه بین سه تا ۶ هزار دلار است که درمجموع با احتساب ۱۱۵هزار دانشجوی بین‌المللی که در این کشور تحصیل می‌کنند، بین ۳۴۵ میلیون تا ۶۹۰ میلیون دلار را شامل می‌شود. دانشجویان بین‌المللی در کنار هزینه‌ای که برای تحصیل در کشوری خارجی می‌کنند، هزینه‌های زندگی هم دارند که به ازای هر دانشجوی خارجی چیزی حدود ۸۶۰۰ دلار است که با در نظر گرفتن ۱۱۵هزار دانشجو، مبلغ ۹۹۰ میلیون دلار را دربرمی‌گیرد که به طور کلی می‌توان گفت دانشجویان بین‌المللی سالانه بین یک‌میلیارد و ۳۳۰ میلیون تا یک‌میلیارد و ۶۸۰ میلیون دلار به اقتصاد اندونزی وارد می‌کنند. این در حالی است که تولید ناخالص داخلی (GDP) این کشور یک تریلیون دلار گزارش شده است.

مالزی

مالزی جزء آن دسته از کشورهای آسیایی است که با افزایش کیفیت بالای دروس دانشگاهی، توانسته جمعیت دانشجویان خارجی خود را به طور چشمگیری افزایش دهد. این کشور در سال ۲۰۱۴ دوازدهمین کشور دنیا از نظر مقصد دانشجویان بین‌المللی بود. تعداد دانشجویان خارجی در مالزی در حال حاضر حدود ۲۰۰هزار نفر بوده و قرار است با برنامه‌هایی که در پیش می‌گیرند، این تعداد را تا سال ۲۰۲۵ به ۲۵۰ هزار نفر برسانند.  به گزارش thesundaily، در حال حاضر، دانشجویانی از ۱۳۵ کشور جهان از آسیا، اروپا، خاورمیانه و آفریقا در این کشور مشغول تحصیل هستند اما در این میان، بیشترین آمار دانشجویان خارجی در مالزی را دانشجویان چین و اندونزی تشکیل می‌دهند.

 در راستای دستیابی به ملتی توسعه‌یافته، آموزش عالی این کشور یکی از مهم‌ترین بخش‌ها برای بهبود رشد اجتماعی- اقتصادی به شمار می‌رود. دولت مالزی در نظر دارد با ایجاد تغییراتی در بخش آموزش عالی، این کشور را تا سال‌های آینده به یکی از بهترین مراکز آموزش عالی در دنیا تبدیل کند. دولت مالزی در همین راستا حمایت‌های مختلفی ازجمله درخواست ویزا، پذیرش، اقامت، فعالیت‌های اجتماعی و سرگرمی را برای حمایت از دانشجویان خارجی اعمال کرده است. تا سال‌ها، مالزی به دلیل وضعیت سیستم آموزشی حاکم بر آن و نیز هزینه‌های پایین زندگی، یکی از مقاصد اصلی دانشجویان خارجی برای تحصیل بوده است. البته هزینه‌های مناسب برای زندگی در مالزی در مقایسه با استرالیا، انگلیس و آمریکا، عمده‌ترین دلیل بالارفتن شمار سالانه دانشجویان بین‌المللی است.  هزینه شهریه و تحصیل یک دانشجوی خارجی در مالزی به طور متوسط سالانه ۳۹۵۰ دلار است که به ازای ۲۰۰هزار دانشجوی خارجی، سالانه ۷۹۰ میلیون دلار می‌شود. علاوه بر این، متوسط هزینه زندگی یک دانشجوی خارجی به طور متوسط در این کشور حدود ۶هزار دلار است که با توجه به تعداد دانشجوی بین‌المللی، یک‌میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان را شامل می‌شود که در مجموع، دانشجویان بین‌المللی در مالزی، سالانه حدود یک‌میلیارد و ۹۹۰ میلیون دلار به اقتصاد این کشور تزریق می‌کنند. تولید ناخالص داخلی مالزی قریب ۳۵۰ میلیارد دلار است.

امارات

امارات متحده عربی با توجه به تمدید ویزای اقامتی پنج و ۱۰ ساله‌ای که از سال گذشته تصویب شد، با رشد قابل‌توجهی در جذب دانشجویان بین‌المللی روبه‌رو می‌شود. به طوری که دانشجویان بین‌المللی که عملکرد خوبی داشته باشند، می‌توانند اقامت ۱۰ ساله کسب کنند و مابقی هم اقامت پنج ساله دریافت می‌کنند و ویزای آنها تا زمانی تمدید می‌شود که بتوانند شغل مناسبی پیدا کنند. در این میان، مهندسان و پزشکان اقامت ۱۰ ساله دریافت می‌کنند. امارات متحده عربی در دهه‌های گذشته تلاش کرده با افزایش درآمدهای نفتی، بخش اقتصاد خود را رونق دهد و موفق هم عمل کرده است، به طوری که در این سال‌ها از یک کشور بیابانی به یک مرکز اقتصادی تبدیل شده است.

به طور کلی، امارات یکی از برترین کشورها از نظر جذب دانشجویان بین‌المللی در دنیاست. به گزارش gulfnews، تعداد کل دانشجویان امارات متحده عربی در سال ۲۰۲۰ به یک‌میلیون و ۴۰۰ هزار نفر می‌رسد که از این بین، ۸۴ درصد آنها (معادل یک میلیون و ۱۰۰ نفر) دانشجویان بین‌المللی هستند.

هندی‌ها بیشترین تعداد دانشجویان خارجی امارات (حدود ۱۷ درصد) را به خود اختصاص داده‌اند و بعد از آن هم کشورهای خاورمیانه مانند سوریه، اردن، مصر، عمان و پاکستان بالاترین شمار دانشجویان بین‌المللی را در امارات تشکیل می‌دهند. درواقع، امارات، مقصد شماره یک کشورهای عربی مانند مصر، اردن و عمان برای تحصیل دانشجویان بین‌المللی است. هزینه کل شهریه یک دانشجوی بین‌المللی در امارات بین ۷۸هزار و ۵۰۰ دلار تا ۱۰۶ هزار دلار است که به عبارتی، هر دانشجوی خارجی باید به ازای هر سال تحصیلی، بین ۲۰ هزار تا ۲۷ هزار دلار بپردازد که به ازای یک‌میلیون و ۱۰۰ هزار دانشجوی خارجی، سالانه رقمی بالغ بر ۲۲ میلیارد دلار را شامل می‌شود. علاوه بر این، هزینه کلی زندگی هر دانشجوی خارجی هم در امارات سالانه حدود ۱۸هزارو ۸۰۰ دلار می‌شود که به ازای ۸۴ درصد دانشجوی خارجی در این کشور، ۲۰ میلیارد و ۶۸۰ میلیون دلار را دربرمی‌گیرد. با این اوصاف، مجموع هزینه‌های تحصیلی و زندگی کل دانشجویان بین‌المللی، سالانه ۴۲ میلیارد و ۶۸۰ میلیون دلار را شامل می‌شود.